Sabti, 05Jully 2025 {Rc} Khilaaf u dhexeeya Mareykanka iyo Midowga Yurub oo ku saabsan maalgelinta Hawlgalka Cusub ee Midowga Afrika ee Taageerada iyo Xasillinta Soomaaliya (AUSSOM) ayaa sababay in hawlgalku uu noqdo mid aan lahayn dhaqaale la hubo iyo deymaha miisaaniyadeed oo is biirsaday — inkastoo si rasmi ah loo daah-furay 1-dii Luuliyo.
Hawlgalkan cusub ayaa loo xil saaray la dagaallanka kooxaha Islaamiyiinta ah ee ka jira Soomaaliya, gaar ahaan Al-Shabaab, oo ah kooxda argagixisada ah ee ka talisa inta badan koonfurta Soomaaliya.
Midowga Yurub wuxuu ku bixiyay €2.7 bilyan oo uu ku bixinayay mushaaraadka ciidamada nabad ilaalinta ee ka qayb qaatay hawlgalladii is xigxigay ee lagula dagaallamayay Al-Shabaab tan iyo 2007-dii. Tani waxay qayb ka tahay kharash guud oo ka badan €4 bilyan oo uu Midowga Yurub ku bixiyay Geeska Afrika, kaasoo ay ku jiraan hawlo kala duwan sida ciidankiisa badda ee Badweynta Hindiya, hawlgalka tababarka milateri ee Soomaaliya, iyo barnaamijyo lagu doonayo in lagu fahmo sababaha xagjirnimada dhalinyarada ee Somaliland iyo Kenya.
Laakiin dulqaadkii Brussels wuu sii yaraanayay. Midowga Yurub wuxuu hakiyay maalgelintiisii, isagoo sugaya codsi ah in 75 boqolkiiba kharashka hawlgalka lagu maalgeliyo Qaramada Midoobay, halka 25-ka boqolkiiba ee soo harayna laga helo tabarucaad iskaa wax u qabso ah. Codsigan wuxuu qayb ka yahay qaraarka Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ee tirsigiisu yahay 2719.
Si kastaba ha ahaatee, soo jeedintaas maalgelinta ah waxaa diidmada qayaxan ee Veto-da u adeegsaday maamulka Trump, kaasoo joojiyay maalgelinta isagoo ku andacoonaya musuqmaasuq ka jira qaabka ay dawladda Soomaaliya u isticmaasho lacagaha. Washington ayaa ilaa hadda hawlgallada ku bixisay $2.5 bilyan (€2.12 bilyan).
Dhanka Washington, Jamhuuriga Jim Risch, oo ah guddoomiyaha Guddiga Xiriirka Dibadda ee Aqalka Sare, ayaa soo bandhigay sharci uu ku dalbanayo in la dammaanad qaado hanti-dhawrka iyo la xisaabtanka ku saabsan kharashka hawlgalka.
“Qorshayaasha maalgelinta sida kan UNSCR 2719 waxay u oggolaanayaan dhinacyada kale inay ka baxsadaan bixinta kharashka oo ay culeyska ku saaraan canshuur-bixiyeyaasha Mareykanka, iyagoo Qaramada Midoobay siinaya marmarsiiyo ay isaga indha-tirto fashilkeeda,” ayuu yiri Risch.
“Midowga Yurub wuxuu xusay in Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uu awoodi waayay inuu isku raac ka gaaro hirgelinta qaab-dhismeedka lagu aasaasay qaraarka 2719 (2023) ee lagu maalgelin lahaa AUSSOM iyadoo la adeegsanayo dhaqaalaha la ururiyo ee Qaramada Midoobay, inkastoo uu jiray taageero ballaaran oo caalami ah oo loo muujiyay habkan maalgelinta,” ayuu afhayeen u hadlay Midowga Yurub u sheegay EUobserver.
“Midowga Yurub wuxuu sii wadi doonaa inuu kaalintiisa ka qaato sugidda amniga Soomaaliya,” ayuu raaciyay afhayeenku.
Heshiiska ku saabsan qaab-dhismeedka hawlgalka, oo markii hore ka koobnaan doona 12,626 askari iyo boolis ah, taasoo hoos u dhac ku ah tiradii hore ee ahayd 18,000 oo askari, ayaa la gaaray bishii Janaayo kaddib bilooyin la isku mari la’aa tirada saxda ah ee ay bixinayaan dalalka deriska la ah Soomaaliya.
Miisaaniyadda AUSSOM waxaa la filayaa inay gaarto $832.5 milyan laga bilaabo hadda ilaa Juun 2030, waxaana Midowga Afrika uu lacag ka raadsaday dalalka Qatar, Imaaraadka Carabta, iyo Sacuudi Carabiya, oo dhammaantood ah quwado siyaasadeed oo saameyn ku leh Geeska Afrika, si uu u helo kaalmooyin kale oo aan ahayn tan Midowga Yurub iyo Mareykanka.
Weli tallaabadan midho dhal ma noqon, halka dalalka Shiinaha, Kuuriyada Koonfureed, iyo Japan ay wadar ahaan bixiyeen $5.6 milyan. Sidoo kale, ciidamada nabad ilaalinta waxaa lagu leeyahay deymo gaaraya $150 milyan.
